logo

Norwegia

AAA  

Linia brzegowa Norwegii jest zbudowana z litej skały lub morenowych osadów – od piachu do większych głazów. Skalista linia brzegowa w połączeniu z falami i prądami pływowymi jest główną przyczyną szybkiego niszczenia pozostałości statków. Z tego powodu odkryto w Norwegii tylko kilka dobrze zachowanych wraków.

Największym zagrożeniem dla zatopionych statków – oprócz działalności ludzkiej oraz fal i prądów morskich –  jest mały mięczak, zwany Teredo navalis, a po polsku świdrak okrętowy. Świdraki są powszechne na wodach bogatych w sól, tlen i światło. Żerują i żyją w drewnie. Mają muszlę zakończoną ostrymi zębami, za pomocą których drążą kanały w drewnie i pustoszą wraki. Jedynie drewniane elementy, które są osłonięte piaskiem lub mułem mogą ujść cało ze spustoszenia. Świdraki potrafią w ciągu kilku lub kilkunastu lat doszczętnie zniszczyć drewniany kadłub. Wskutek tego zagrożenia żaden znajdujący się w Morzu Śródziemnym czy Północnym wrak, zalegający nawet na znacznych głębokościach, a nieosłonięty mułem, piaskiem lub własnym ładunkiem, nie zdołał dotrwać do naszych czasów. W wodach Norwegii zachowało się niewiele wraków ponieważ średnie zasolenie wód morskich w tym rejonie wynosi ok. 35 ‰, co stanowi znakomite warunki do życia dla świdraka okrętowego. W większości przypadków pozostały jedynie kamienie balastowe, działa, kotwice, cegły, garnki i gliniane fajki.

Dobrze zachowane wraki zostały odnalezione w miejscach z dużą zawartością słodkiej wody, a więc w jeziorach, wolno płynących rzekach i u ich ujścia. Jeżeli fiord lub zatoka są ograniczone przez podwodne mielizny, podwyższona zawartość słodkiej wody zapewnia dobre warunki dla zalegających wraków. Tylko wrak pokryty mułem miał szanse zachowania się w dobrym stanie. Wszystko powyżej dna morskiego jest zjadane przez świdraka okrętowego, zaś wszelkie pozostałości liczącego setki lat kadłuba znajdujące się poniżej linii piasku  wyglądają na świeżo zatopione.

Other – wikiński żeglarz, podróżnik i kupiec przekazał królowi Alfredowi około 890 r. następującą informację: ziemia Norwegów była bardzo długa i wąska. Używać do wypasu lub uprawiać mogą tylko teren leżący nad morzem; ale nawet on jest bardzo skalisty w wielu miejscach; zaś na wschód od ziemi uprawnej leżą dzikie góry… A pas ziemi uprawnej jest najszerszy na południe i coraz węższy ku północy. Na południu może mieć 60 mil szerokości lub trochę więcej; w środkowej części 30 lub więcej; a na północy – opowiadał – gdzie było najwęziej, mogło być tylko 3 mile między morzem a górami; zaś góry w niektórych miejscach są tak szerokie, że ich przebycie może zająć 2 tygodnie, a gdzie indziej tylko 6 dni.
Przekaz Othera był całkiem dokładny. Linia brzegowa, włączając wyspy, obejmuje 83 282 km i z wielu miejsc położonych przy wschodniej granicy – z wyjątkiem części południowej – można dotrzeć do morza w ciągu jednego dnia. Wody terytorialne rozciągają się na odległość 12 mil morskich od brzegu, a strefa ekonomiczna obejmuje 200 mil morskich od granicy wód terytorialnych.

Mapa okręgu Rogaland/Norwegia.

Drewno zniszczone przez świdraka okrętowego (Teredo navalis).
 
Ośrodek Kultury Morskiej CMM EEA Grants MKiDN Promesa MKiDN CMM Stavanger Museum Klient 7AV