logo

Hanza a Avaldsnes.

AAA  

W Norwegii nigdy nie było miast hanzeatyckich, był tam tylko kantor Ligi Hanzeatyckiej w Bergen i faktorie w Oslo i Tønsberg. Kantor w Bergen został założony przez lubeczan w połowie XIV wieku, zaś faktorie w Oslo i Tønsberg były zdominowane przez kupców z Rostoku.

Niemiecki anonimowy autor XVI-wiecznej alegorii „Norweska Locha” stwierdza, że Hanza ustanowiła 4 kantory: w Londynie, Nowogrodzie i Brugii. Czwarty był przez długi czas w Nothaw (Nautøy w Avaldsnes), ale z powodu ataków piratów został przeniesiony do Bergen. Wszystkie naukowe dane, zarówno źródła pisane, jak i znaleziska archeologiczne wskazują, że Bergen było główną siedzibą Hanzy w Norwegii. Z drugiej strony jednak działalność Ligi Hanzeatyckiej poza miastami stanowi białą plamę.

Drewno, olej z ryb i śledzie stanowiły masowe towary eksportowe Norwegii przewożone głównie do krajów basenu Morza Północnego, takich jak Wielka Brytania i Holandia. Mamy także przykłady hanzeatyckiego transportu ryb przez Morze Bałtyckie. W 1393 r. elbląski statek załadowany sztokfiszem został skonfiskowany na duńskich wodach w czasie rejsu z Bergen do Prus. W 1379 r. pruski kupiec złożył skargę do władz  Prus na pobieranie opłat celnych w Bergen. W 1423 r. obok Kullen niedaleko Helsingborgu zatonął statek płynący z Bergen do Gdańska, który przewoził 8000 sztokfiszy i 10 skrzyń pstrąga. Ładunek był własnością 14 kupców z Gdańska. Sześć lat wcześniej w tym samym miejscu zatonął inny statek wiozący m.in. sztokfisze należące do gdańskiego kupca. W latach 1400–1402 administrator zamku  w Malborku zamówił u kupca w Bergen 1500 sztuk sztokfiszy. Natomiast statek, którego właścicielem był Jochum Swarte z Stralsundu, został zaatakowany i stracił ładunek, m.in. 15 000 „ryb z Bergen” należących do dwóch kupców z Gdańska.

Oprócz najbardziej popularnych towarów były też ładunki eksportowane na mniejszą skalę. W czasie badań archeologicznych w Gdańsku znaleziono kilka osełek pochodzących z rejonu Telemark. Były one transportowane z  kamieniołomu w Eidsborg (Telemark) w dół dróg wodnych do średniowiecznego miasta Skien i dalej do Skandynawii i na kontynent europejski. Osełki oraz poroża reniferów były ważnymi artykułami eksportowymi w epoce wikingów. W średniowieczu poroże reniferów było wysoko cenionym surowcem do produkcji grzebieni, uchwytów noży oraz do wyrobu innych przedmiotów. Eksportowano je także do innych krajów.

Mapa Lucasa Janszoona Waghenaera z 1558 roku z trasą morską do Bergen. Notuwe w północnej części wyspy było nazwą portu hanzeatyckiego, Statens kartverk / Norwegian Mapping Authority.

Suszony dorsz (sztokfisz). Suszono go w niskiej temperaturze, zawieszając na drewnianych stojakach, fot. Harald Hamre/Stavanger Maritime Museum.

Drewno było również istotnym norweskim towarem eksportowym w średniowieczu, fot. Ketil Thu/Engøyholmen kystkultursenter.

Poroże renifera z Store Krækkja, Hol, fot Endre Elvestad/Stavanger Maritime Museum.
 
Ośrodek Kultury Morskiej CMM EEA Grants MKiDN Promesa MKiDN CMM Stavanger Museum Klient 7AV